Van crisis naar coördinatie: samenwerken tegen de dreigingen van de 21e eeuw
In de 21e eeuw zien we een verschuiving in de aard en omvang van de dreigingen waarmee onze samenlevingen worden geconfronteerd. Oplopende geopolitieke spanningen, zoals de recente oorlog in Europa, en een toenemende kans op natuurrampen, gedreven door klimaatverandering, vormen serieuze uitdagingen. Tegelijkertijd zien we nieuwe soorten calamiteiten en verstoringen in onze infrastructuur, die voortkomen uit de energietransitie en de datarevolutie.
In deze blog bespreken we deze ontwikkelingen en de noodzaak van een gezamenlijke, veerkrachtige aanpak om deze bedreigingen het hoofd te bieden.
“De tijd dat Nederland kon meedeinen op voor ons land gunstige internationale verhoudingen, is voorbij. Nederland zal kostbare inspanningen moeten plegen om overeind te blijven in een turbulenter, grimmiger wereld.” – WRR
1. Oplopende spanningen en oorlog in Europa
De wereldwijde geopolitieke spanningen zijn de afgelopen jaren aanzienlijk toegenomen. De oorlog in Oekraïne heeft niet alleen de stabiliteit van Europa op de proef gesteld, maar ook de internationale machtsverhoudingen op scherp gezet. Dit conflict heeft aangetoond hoe kwetsbaar zelfs ontwikkelde, democratische samenlevingen kunnen zijn voor de dreiging van grootschalig geweld. De gevolgen van dergelijke conflicten reiken verder dan de directe militaire impact; ze verstoren handelsstromen, beïnvloeden energieleveranties en veroorzaken vluchtelingenstromen die druk uitoefenen op de ontvangende samenlevingen.
2. Natuurrampen en klimaatverandering
Naast de oplopende spanningen zien we een groeiende dreiging van natuurrampen. De opwarming van de aarde veroorzaakt steeds frequentere en intensere weersomstandigheden, zoals stormen, overstromingen en bosbranden. Deze natuurrampen hebben niet alleen een directe impact op het leven en de infrastructuur, maar ze veroorzaken ook langdurige economische en sociale verstoringen. De gevolgen van klimaatverandering zijn wereldwijd voelbaar en vereisen een gecoördineerde respons van overheden, bedrijven en gemeenschappen.
3. Nieuwe soorten calamiteiten en infrastructuurverstoringen
De energietransitie en de datarevolutie brengen hun eigen unieke uitdagingen met zich mee. Terwijl we overschakelen naar duurzamere energiebronnen, worden onze infrastructuren steeds complexer en kwetsbaarder voor verstoringen. Cyberaanvallen, storingen in het elektriciteitsnet en uitval van cruciale communicatiesystemen zijn enkele van de nieuwe dreigingen die voortvloeien uit deze ontwikkelingen. De snelle digitalisering van onze samenleving biedt enorme voordelen, maar vergroot tegelijkertijd onze afhankelijkheid van technologie en daarmee onze kwetsbaarheid voor storingen.
4. De beperkte capaciteit van de overheid
De overheid staat voor een enorme uitdaging. In een wereld waarin dreigingen complexer en veelzijdiger worden, is het duidelijk dat de overheid alleen niet in staat is om alle 21e-eeuwse dreigingen het hoofd te bieden. De coronacrisis en de vluchtelingenstromen uit Syrië en Oekraïne hebben ons echter laten zien hoe groot ons zelforganiserend vermogen is. Burgers, bedrijven en maatschappelijke organisaties hebben tijdens deze crises een belangrijke rol gespeeld in het ondersteunen van de overheid en het bieden van hulp.
Tegelijkertijd hebben deze kritieke perioden aangetoond dat de samenwerking tussen overheid, bedrijfsleven, maatschappelijke organisaties en individuele burgers op vele punten beter kan. Als we toekomstige rampen en crises goed voorbereid tegemoet willen treden, is de volledige kracht van de samenleving nodig. Dit vraagt om een maatschappij die zich weerbaar en veerkrachtig kan opstellen, waarin samenwerking en coördinatie centraal staan.
5. Meer doen met minder
Een trend die steeds duidelijker zichtbaar wordt, is dat we ‘meer moeten doen met minder’. Budgetten worden strakker, middelen schaarser, en toch nemen de verwachtingen en eisen alleen maar toe een logisch gevolg van ‘just in time’ economische wereld waarin we leven. Het aanleggen van noodvoorraden door de overheid kost te veel tijd en geld, het is dan ook van cruciaal belang dat we de beschikbare middelen efficiënt en effectief inzetten.. Dit betekent dat we ons moeten richten op het versterken van samenwerkingen en het coördineren van inspanningen tussen verschillende organisaties en sectoren. Hiermee creëren we op een zeer efficiënte manier het effect van een ‘just in case’ economische wereld.
ICA: Samen sterker
In een wereld waarin onzekerheid en complexe uitdagingen de boventoon voeren, is de noodzaak voor samenwerking tussen landen, organisaties en gemeenschappen urgenter dan ooit. De dreigingen van de 21e eeuw, kennen geen grenzen en vereisen een gezamenlijke aanpak.
De overheid kan dit niet alleen; het vergt een collectieve inspanning van de hele samenleving.
ICA biedt een platform dat gericht is op het efficiënt en effectief organiseren, combineren en coördineren van civiele nood-capaciteit vóórdat een crisis zich voordoet. Door de krachten van verschillende sectoren en ketens te bundelen, zorgt ICA ervoor dat we voorbereid zijn op crises die onze samenlevingen bedreigen.
Wij begrijpen dat de tijd om te reageren op een crisis vaak beperkt is, en dat een snelle, goed gecoördineerde respons essentieel is om de impact te minimaliseren. Door proactief samen te werken aan crisis-scenario’s en response-innovaties te stimuleren, helpt ICA bij het opbouwen van een veerkrachtige system dat beter bestand is tegen de schokken van morgen.
Bron: Advies Raad Internationale Vraagstukken – Hybride dreigingen en maatschappelijke weerbaarheid
