Van evacuatie tot eerste opvang: veiligheid en bevolkingszorg zijn één geheel
In tijden van crisis draait het om snelheid én menselijkheid. Evacuatie, toegang, opvang: het zijn geen losse handelingen, maar schakels in een keten die bepaalt of mensen zich veilig voelen. Het crisismodel Gelton maakt dit zichtbaar door vijf pijlers te benoemen: opgeschaalde medische zorg (gezondheid), redden, evacueren & schuilen (veiligheid), basisbehoefte (bevolkingszorg), nafase & herstel (welzijn) en continuïteit van de maatschappij (vitale processen). Alleen door deze in samenhang te benaderen ontstaat echte weerbaarheid.
Veiligheid als eerste schakel
Veiligheid is vaak het eerste domein dat geactiveerd wordt. Denk aan het evacueren van mensen uit direct bedreigde gebieden, het onderbrengen van bewoners op beschutte locaties, en het uitvoeren van levensreddende acties onder gevaarlijke omstandigheden. Reddingsteams, hulpdiensten én infrastructuur moeten snel in beweging komen.
Cruciaal hierbij is de inzet van tijdelijke infrastructuur. ICA realiseert samen met haar partners noodbruggen, toegangswegen en alternatieve routes, waarmee acute toegang tot rampgebieden wordt gecreëerd. Dit zijn capaciteiten die traditioneel door Defensie werden geleverd, maar waar we inmiddels niet meer volledig op kunnen rekenen. Zonder snelle toegang tot het rampgebied stokt elke vorm van hulpverlening en wordt handhaving in crisissituaties bijzonder moeilijk.
Bevolkingszorg: de volgende cruciale stap
Bevolkingszorg sluit direct aan op deze eerste veiligheidsmaatregelen. Wanneer mensen eenmaal in veiligheid zijn gebracht, ontstaat behoefte aan basale ondersteuning zoals onderdak, voedsel, schoon water, communicatie-verbindingen en toegang tot informatie. Tijdens de overstromingen in Limburg werd pijnlijk duidelijk hoe afhankelijk deze ondersteuning is van bereikbare infrastructuur: hulpdiensten konden bewoners niet bereiken, communicatie viel weg en de coördinatie liep vast. ICA werkt daarom actief aan het opzetten van redundante netwerken en opvanglocaties die ook bij calamiteiten goed bereikbaar blijven.
Maar achter de zichtbare hulp schuilt een stille laag: het menselijk leed. Wanneer de eerste levensbehoeften zijn veiliggesteld, komt vaak de emotionele klap. Het eerste contact, de kwaliteit van de opvang, de snelheid van hulpverlening – ze bepalen hoe mensen de crisis beleven en verwerken. Blijft die zorg uit, dan laat dat sporen na. Stress, wantrouwen en het gevoel in de steek gelaten te zijn kunnen zich diep nestelen en langdurig doorwerken in de nafase.
Eén geheel, één aanpak: het Gelton-model
Gezondheid en vitale processen ondersteunen deze eerste respons: ambulances moeten erdoor kunnen, ziekenhuizen moeten operationeel blijven, stroom en water moeten werken. ICA werkt aan tijdelijke oplossingen die deze basiszekerheden garanderen.
Veiligheid en bevolkingszorg vormen samen de eerste linie. Maar zonder verbinding met gezondheid, welzijn en vitale infrastructuur blijft het fragmentarisch. De kracht ligt in het geheel. Het crisismodel Gelton biedt hier het denkkader voor.
Bronvermelding
- NIPV – NIPV – Werken aan weerbaarheid en veerkracht (2024)
- ICA – Whole of Society in de praktijk (2024)
- GHOR Zuid-Holland Zuid – Evaluatie vluchtelingenopvang (2023)
- NIPV – Wendbare crisisbeheersing (2023
